Okres świąteczny to czas wzmożonego działania przestępców tworzących fałszywe zbiórki charytatywne. Z reguły obejmują one zbiórki dla chorych, dla dzieci, dla pogorzelców i wiele innych. W artykule podpowiemy w jaki sposób przekonać się, czy dany opis zbiórki jest zgodny z rzeczywistością?
Zbiórki tradycyjne to zbiórki pieniężne osadzone w konkretnym miejscu i czasie, mające ściśle określony cel, prowadzone przez wolontariuszy. Podstawą prawną takiej zbiórki o celu charytatywnym jest ustawa z dnia 14 marca 2014 roku o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.
Organizator zbiórki pieniężnej musi spełnić ustawowe wymogi, do których zaliczyć możemy:
- Miejsce prowadzenia zbiórki (miejsce publiczne),
- Cel zbiórki (pozostający w sferze zadań publicznych o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie),
- Przedmiot zbiórki (pieniądze lub rzeczy).
Jako przykład takich zbiórek można wskazać Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy. Organizacja, która spełnia wymogi przeprowadzania zbiórek tradycyjnych musi liczyć się z tym, iż zbiórki pieniężne są w niektórych przypadkach opodatkowane[1].
Co ważne!
Zbiórki publiczne mogą być przeprowadzane tylko po uzyskaniu stosownego zezwolenia i obowiązkowo muszą być zarejestrowane na portalu zbiorki.gov.pl prowadzonym przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Na tym portalu możemy sprawdzić legalność zbiórki oraz informacje, jak przeprowadzić i rozliczyć zbiórkę publiczną. Portal zawiera informacje o organizatorze zbiórki, ale również cel i kwotę zebraną podczas wydarzenia.
Na prośbę darczyńcy osoby kwestujące muszą okazać zezwolenie na organizację zbiórki. Osoby wpłacające pieniądze podczas zbiórki pozostają anonimowe.
Zbiórki on-line
Nieco inaczej wyglądają pieniężne zbiórki charytatywne w formie on-line. Są to wydarzenia spełniające część przesłanek charakterystycznych dla zbiórek tradycyjnych obejmujących określenie celu zbiórki oraz formy (głównie pieniężne). Nie są one niestety uregulowane żadnymi przepisami. Angażują społeczność internetową do wpłacania darowizn na cel określony w wydarzeniu on-line. Wydarzenia takie zakładane są na portalach przeznaczonych do organizacji zbiórek pieniężnych.
Zbiórki on-line to znak czasu. Tak jak w innych dziedzinach życia Internet przyspiesza wszystko, przenosząc znaczną część działalności i pracy człowieka do sieci. Jednak kryje się za tym również zwiększone ryzyko nadużyć ze strony oszustów.
Czy warto się decydować na wsparcie zbiórek pieniężnych on-line?
Tak, jak najbardziej. W dobie pandemii koronawirusa zbiórki publiczne w tradycyjnej formie są ograniczone, a niektóre w ogóle się nie odbywają. Te internetowe natomiast zyskały na popularności. Warto przenieść się z dobroczynnością do Internetu. Jeżeli jest to organizacja pozarządowa, której celem jest pomoc potrzebującym, mamy możliwość wsparcia pieniężnego chociażby za pomocą stałych przelewów. Są też takie inicjatywy charytatywne, które jednorazowo mogą wspomóc pieniężnie potrzebującą rodzinę. Trzeba jednak zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii.
Dotowanie za pośrednictwem Internetu – WAŻNE:
- Korzystajmy z większych portali, znanych stron, których przeznaczeniem jest pomoc potrzebującym. Takie portale posiadają swoje regulaminy, w których znajdują się informacje na temat weryfikacji tożsamości osoby zakładającej zbiórkę, sposób przekazania środków, jak i prowizja dla portalu za prowadzenie danego wydarzenia charytatywnego. Co ważne! Nie możemy zniechęcać się do portali, które pobierają prowizję za wpłatę – to one najczęściej są tymi, które stoją na straży wiarygodności zbiórek publicznych i dokładają wszelkich starań, aby sprawdzać autentyczność dokumentów i sytuacji potrzebujących.
- Portale, poprzez które organizowane są zbiórki, często weryfikują tożsamość organizatorów. Właściciele domen z precyzją sprawdzają, czy dowodem osobistym posługuje się osoba, na którą został wystawiony.
- Zapoznając się z opisem zbiórki, warto oglądać zdjęcia – w szczególności te, które przedstawiają dokumentację medyczną potrzebującego. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby zwrócić się w wiadomości prywatnej do organizatora zbiórki z prośbą o przedłożenie dokumentacji medycznej potwierdzającej chorobę.
- Zbiórki pieniężne na znanych, potężnych portalach społecznościowych są niemalże niemożliwe do weryfikacji. Warto na nie uważać!
- Wskazane jest wpłacanie pieniędzy poprzez znane i sprawdzone strony, pomimo że pobierają one prowizję
- Nie ufajmy bezgranicznie portalom – zaglądajmy w dokumenty i regulaminy zbiórek. Kilka dużych portali ma w swoich regulaminach spisane procedury, w jaki sposób przekazują swoje środki do potrzebujących!
- Obalamy mit! Nie zebranie określonej kwoty pieniężnej podczas zbiórki internetowej – celu zbiórki – nie oznacza, że środki te będą przekazane na inny cel! Portale zajmujące się zbiórkami publicznymi w swoich regulaminach zawierają informacje na temat niezaspokojenia określonego celu pieniężnego. Najczęściej zebrana kwota jest wypłacana potrzebującemu.
Warto zwrócić uwagę na podmiot, który organizuje zbiórkę on-line na portalu do tego przeznaczonym. Organizatorem zbiórki może być osoba fizyczna, ale również fundacja bądź stowarzyszenie. Zbiórki organizowane przez organizacje pozarządowe można najłatwiej zweryfikować i najtrudniej podważyć – zwłaszcza, jeśli organizacje te posiadają status organizacji pożytku publicznego. Każda zbiórka organizowana przez OPP jest reglamentowana, uregulowana przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r.
Najbardziej bezpieczną formą wsparcia finansowego jest wpłacanie środków na zbiórkę, która jest organizowana przez fundację/stowarzyszenie, organizacje muszą wydawać te środki na konkretny cel, na który są przeznaczane. Organizacje pożytku publicznego muszą każdorazowo rejestrować i rozliczać swoją zbiórkę zgodnie z przepisami.
Odpowiedzialność karna za zbiórki publiczne również jest egzekwowana przez organy ścigania. Oszuści organizujący zbiórkę on-line ponoszą odpowiedzialność karną. Jest to przestępstwo uregulowane w art. 286 Kodeksu karnego mówiące o wyłudzeniu i oszustwie. Dopuszczenie się takiego czynu jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 8.
Jako przykład podamy sprawę, gdzie organizator zbiórki dopuścił się oszustwa, podając dane chłopca chorującego na poważną chorobę, co w rzeczywistości było niezgodne ze stanem faktycznym. Organizator promował tę zbiórkę, wyłudzając od darczyńców pieniądze. Sprawa została przez portal zgłoszona do prokuratury. Postępowanie toczyło się przed sądem. Osoba, która zorganizowała fałszywą zbiórkę pieniężną, została skazana na 6 lat pozbawienia wolności.
Odnalezienie oszusta działającego on-line odbywa się według poniższych zasad:
- Pozyskanie danych domniemanego oszusta po sprawdzeniu IP jego komputera. Dane te policja każdorazowo pozyskuje od administratora
- Przy zmiennym adresie IP – zgodnie z przepisami, operatorzy muszą przez rok przetrzymywać dane łączące ich z daną osobą, a w tym czasie policja ma możliwość przeprowadzenia dochodzenia.
Każdorazowo zbiórkę publiczną, która jest podejrzana, powinniśmy zgłaszać na policję!
W celu weryfikacji zbiórek tradycyjnych możemy zgłosić się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na dane: [email protected] lub pod numerem: 22/ 601 47 29.
[1] Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn osoby otrzymujące pieniądze w ramach internetowych zbiórek od osób obcych muszą pamiętać, że nie zapłacą podatku tylko wtedy, gdy żaden darczyńca (niespokrewniony ani nie spowinowacony z obdarowanym) nie wpłacił więcej niż 4.902 zł